منو
 کاربر Online
1009 کاربر online
 : عمومی
برای پاسخ دادن به این ارسال باید از صفحه قبلی اقدام کنید.   کاربر offline معصومه قاسمی 3 ستاره ها ارسال ها: 372   در :  یکشنبه 25 تیر 1385 [05:38 ]
  ویژگی ها و مختصات محیطی دریای خزر
 

دریای خزر به عنوان بزرگترین دریاچه جهان حدودا در یک دهه اخیر به یکی از صحنه های مهم چالش رقابت بین المللی تبدیل شده و به صورت یکی از مهمترین مناطق استراتژیک جهان وکانون توجه کشورهای همسایه و قدرت های جهانی در آمده است، لذا جهت شناخت این دریا وحوزه یا نظام منطقه ای آن لازم است توجه ای به ویژگی های طبیعی و جغرافیایی آن داشته باشیم.
دریای خزر در طول تاریخ در حیات طبیعی مناطق همجوار خود نقش بسزایی داشته است که بیشتر اهمیت اقتصادی می باشد اولین ومهمترین کارکرد تاریخی آن ، منابع آبزی مانند ماهیان، مرغان، پرندگان مهاجر وغذاهای دریایی بوده است که مردمان ساحل از آن درآمد کسب می کرده اند این منابع یکی از راههای فعالیت اقتصادی وکسب غذای اقوام حاشیه خزر بوده است دومین کارکرد تاریخی این دریا وسیله ارتباط ،حمل ونقل وتجارت منطقه بوده است و راههای دریایی بین بنادرومناطق آن از قبیل باکو، لنکران، ماقاچ قلعه، آستاراخان، ترکمن باشی و انزلی برقرار بوده است.

دریای خزرعلاوه بر دومورد مذکور، یک نقش اساسی دیگر هم داشته و آن هم ایجاد آب و هوای مرطوب ومناطق سرسبز و حاصلخیز در سواحل خویش می باشد که از برکات وجود این دریا می باشد. باید ذکر شودکه خزر از اهمیت تاریخی ، جغرافیایی ، آب وهوایی ، زیست محیطی و بویژه اقتصادی برای کشورهای همسایه خویش برخوردار است و هیچ کدام از کشورهای همسایه نمی توانند نسبت به وضعیت و سرنوشت این دریا بی توجه باشند بانگاه به شرایط و اوضاعی که برای این دریاپیش آمده است به نظر می رسد کشورهای ساحلی خزر توجه بیشتری در آینده نسبت به آن داشته باشند.

دریای خزر در واقع مانند وان آبی است که در سمت شمال رو به بالا کشیده شده است و در سمت جنوب به گودی نشسته است این دریا بزرگترین قسمت باقی مانده از تجزیه دریای قدیمی ` تتیس` است که در دوران اول تا سوم زمین شناسی از قطب شمال تا اقیانوس هند گسترش داشت ولی در دوران سوم زمین شناسی بر اثر بروز چین خوردگی هایی در کوه آلپ وهیمالیا و پیدایش رشته کوههایی مانند قفقاز و آسیای صغیر ( ترکیه) تجزیه شده و با بالا آمدن قاره اروپا و پیدایش فلات ایران ، دریاچه هایی از جمله دریاچه خزر بوجود آمد و به جهت اینکه بزرگترین دریاچه روی زمین می باشد همواره دریای خزر نامیده می شود.

از دریای خزر در اکثر کتب تاریخی نام برده شده است البته این منابع بیشتر یونانی و ایرانی هستند برای اولین بار از دریای خزر ، مورخ و جغرافیدان مشهور یونانی هکاتی میلتی ( Hekataios milesios) در قرن 6-5 قبل از میلاد مسیح ، با نام دریای هیرکان نام می برد درقرن پنجم پیش از میلاد هرودوت مورخ یونانی از بسته بودن دریای خزر و عدم پیوستگی آن با دیگر دریاهای دنیا خبر می دهد در سال 348 قبل از میلاد ، ارسطو، دریای خزر را دریایی مستقل می داند و آنرا هیرکانی و کاسپی می نامد، استرابون جغرافی دان یونانی پیش از میلاد اطلاعات بهتر و بیشتری از دریای خزر ارائه می دهد.

اطلاعات دانشمندان ایرانی وعرب که با آثار مورخان وجغرافیدانان یونان باستان آشنایی داشتند وسیع تر است منجم و ریاضیدان شهیر ایرانی خوارزمی ، مختصات دریای خزر را تعیین کرده است، استخری در کتاب ` مسالک و ممالک ` خود ، حدود دریای خزر ، جزایر آن ورودهایی که به آن می ریزند و نیز شهرهای ساحلی خزر را نام می برد. ذکریای قزوینی ، ابوالفدا ، یاقوت حموی ، ابن خرداد، حمدالله مستوفی ، مقدسی و تعدادی دیگر از مورخان و مولفان درباره خزر ، اطلاعات گوناگون و در پاره ای موارد مشابه ارائه داده اند در دهه های بعد جغرافیدانان وجهانگردان ایرانی وترک ، روس و اروپایی ، اطلاعات زیادتری درباره خزر ارائه داده اند پطراول دستور داد نقشه دریای خزر را تهیه کنند این امر در سال 1717 میلادی بود البته بررسی منظم در مورد دریای خزر در اوایل قرن 18 توسط روس ها آغاز شد.

دریای خزر تقریبا به شکل مستطیل می باشد از شمال به جنوب 1204 کیلومتر طول دارد و عرض آن در پهن ترین قسمت به 554 کیلومتر و در باریکترین قسمت بین شبه جزیره آبشوران و دماغه کوارالی 202 کیلومتر می رسد و اما عرض متوسط آن 302 کیلومتر می باشد و مجموع طول ساحلی خزر 6500 کیلومتر است از این مقدار 657 کیلومتر آن سواحل ایران می باشد 820 کیلومتر سواحل آذربایجان 1900 کیلومتر سواحل قزاقستان ومابقی سواحل روسیه می باشد مساحت خزر در سال 1970 ، 5/376 کیلومتر بود( بدون محاسبه خلیج قره بوغاز گل )

ذخایر ماهی : دریای خزر با دارا بودن 850 نوع جاندار آبزی و بیش از 500 نوع گیاه یک منبع بسیار غنی غذایی می باشد به همین جهت نه تنها به عنوان یکی از منابع غنی شیلات بلکه فراتر از آن خاویار جهان می باشد منابع دریای خزر از ارزش بالایی برخوردارند و ارزش بازاری آن حدود 10 میلیارد دلار می باشد.

دریای خزر دارای راههای گوناگون کشتیرانی می باشد که هر کدام ازاهمیت خاصی برخوردار هستند این راهها عبارتند از : خط کشتیرانی خزر- ولگا- ( Caspian-Volga-Baltic Line) این خط کشتیرانی از یکی از بنادر در دریای خزر شروع می شود و در شمال خزر وارد مصب ولگا می شود و تمام طول رودخانه را پیموده و در ساحل فنلاند وارد آبهای دریای بالتیک می شود و از آنجا به آبهای آزاد می پیوند و در واقع خط کشتیرانی خزر - ولگا- بالتیک، کشورهای شمال اروپا را به بنادر دریای خزر متصل می کند برای ایران نرخ حمل بار از این راه در مقایسه با راه آبی خلیج فارس 50تا 70 درصد کاهش می یابد.

خط کشتیرانی دریای خزر- دریای سیاه- دریای مدیترانه ( Mediterranian-Caspian- ShippingLine) این راه آبی از یکی از بنادر در دریای خزر آغاز و به بندر آستارا خان در سواحل شمال غربی می رسد و از آنجا وارد شط ولگا شده و پس از طی مسافتی از راه ولگا وارد کانال ولگا - رن می شود و به طرف دریای سیاه پیش می رود.

خط کشتیرانی دریای خزر- دریای سیاه - رود دانوب - بالتیک (Baltic Danube line) این خط از یکی از بنادر دریای خزر شروع می شود و در شمال این دریا وارد مصب ولگا شده و پس از عبور از کانال ولگا- دن و دریای سیاه به دانوب می رسد کشورهای شمال و جنوب اروپا و نیز کشورهایی که درکنار رود دانوب قرارگرفته اند با استفاده از این خط کشتیرانی به یکدیگر و به کشورهای حوزه خزر متصل می شود.

خلیج ها و جزایر دریای خزر : دریای خزر دارای خلیج های زیادی می باشد که هر کدام از اینها در تعادل سطحی آب خزر تاثیر دارند که مهمترین آن آنها خلیج قره بوغاز گول می باشد این خلیج در تعادل سطحی آب خزر اهمیت دارد. قیزلار، مانشلاق ، قازاخ و ترکمن باشی از دیگر از خلیج می باشد از جزایر خزر می توان به آبسکون، مانکیتسائو ، چچن، آبشوران، اوغورچی ، چله کن، کولایی و بوزاچی می شود، نام برد.

  امتیاز: 0.00