نجوم مواضع- تعیین موضع بر سطح زمین؛ طول و عرض جغرافیایی
روی زمین دایره ای را در نظر بگیرید که مرکز آن منطبق بر مرکز کره زمین باشد. این دایره بزرگ ترین دایره ای است که می توان روی کره زمین کشید و زمین را به دو نیم کره مساوی تقسیم کرد. به چنین دایره ای، دایره عظیمه می گویند. دایره استوای زمین یک دایره عظیمه است. صفحه ای که دایره استوا بر آن واقع است صفحه استوا نام دارد. دایره استوا، زمین را به دو نیم کره شمالی و جنوبی تقسیم می کند. خطی که از مرکز یک دایره عظیمه، عمود بر آن صفحه رسم می شود، محور دایره عظیمه نامیده می شود. شکل (شماره یک) دایره استوا و محور آن را نشان می دهد. محور دایره استوا همان محور دوران زمین است. محور دایره استوا زمین را در دو نقطه قطع می کند. به این دو نقطه قطبهای شمال و جنوب زمین می گوییم.
شکل شماره یک- دایره استوا زمین را به دو نیمکره شمالی و جنوبی تقسیم می کند
شکل(شماره دو) دایره هایی را نشان می دهد که از قطب شمال و جنوب زمین می گذرد. این دایره ها بر دایره استوای زمین عمودند. دایرهPAP’ یکی از آنها است. قطر این دایره POP’ همان محور زمین است که از مرکز زمین می گذرد. این چنین دایره هایی را نصف النهار می گوییم. چون مرکز نصف النهارها منطبق بر کره زمین است همه آنها دایره عظیمه اند. روی زمین بینهایت نصف النهار می توان رسم کرد. نصف النهاری که از مکان ناظر می گذرد، نصف النهار مکان ناظر یا نصف النهار مکان نامیده می شود. اگر یکی از نصف النهارها را به عنوان مبدا اختیار کنیم، هر نصف النهار دیگر با زاویه λ مشخص می شود.
شکل شماره دو- مدارها و نصف النهارها
شکل(شماره دو) یک دسته دیگر از دایره هایی را که برای تعیین موقیعت نقاط روی زمین بکار می روند، نشان می دهد. این دایره ها مدار نامیده می شوند. مدارها دایره هایی هستند که در نیم کره ی شمالی و جنوبی روی زمین به موازات دایره استوا رسم می شوند. همانطور که از شکل(شماره دو) پیدا است مرکز مدار ها منطبق بر مرکز زمین نیست بلکه جایی روی محور دایره استوا است، پس مدارها دایره های عظیمه نیستند. تعداد مدارها هم مثل نصف النهار ها بی نهایت است. هر مدار با یک زاویه ǿ مشخص می شود. شکل(شماره دو) نشان می دهد که از هر نقطه روی زمین یک مدار و یک نصف النهار می گذرد. موقعیت آن نقطه بر سطح زمین با این دو زاویه ǿ و λ مشخص می شود.
در سال 1884، در یک توافق بین المللی تصمیم گرفته شد که نصف النهاری که از گرینویچ انگلستان می گذرد به عنوان نصف النهار مبدا انتخاب شود. بنا به تعریف، طول جغرافیایی λ ، یک نقطه A شکل(شماره دو) بر سطح زمین برابر است با زاویه ای که نصف النهار آن نقطه با نصف النهار مبدا می سازد. اگر این نقطه در شرق گرینویچ باشد طول جغرافیایی را، شرقی و اگر در غرب گرینویچ باشد ان را غربی می نامیم. عرض جغرافیایی ǿ عبارتست از فاصله زاویه ای بین مداری که از نقطهA می گذرد تا استوا. اگر مکان مورد نظر در نیم کره شمالی باشد، عرض جغرافیایی را شمال و اگر در نیم کره جنوبی باشد آن را جنوبی می نامند. در شکل (شماره دو) زاویه های عرض و طول جغرافیایی نقطه A نشان داده شده است. شهر تهران در مختصات جغرافیایی: طول جغرافیایی `24 º51 شرقی و عرض جغرافیایی `41 º35 شمالی واقع شده است.
امتیاز: 0.00
وزارت آموزش و پرورش > سازمان پژوهش و برنامه‌ريزی آموزشی
شبکه ملی مدارس ایران رشد
ارسال ها: 1615
شما باید یک عنوان و متن وارد کنید!