LIGO به تازگی، موج‌های گرانشی دیگری را آشکار ساخته است؛ این رویداد نوید‌دهنده‌ی آینده‌ای سرشار از چنین آشکارسازی‌هایی و ایجاد شاخه‌ای نوین در نجوم می‌باشد.
در دسامبر، مشاهده‌گر تداخلی لیزری موج‌های گرانشی (LIGO)، برای دومین بار امواج گرانشی را آشکار کرد. بنا بر گزارش منتشر شده توسط گروه‌‌های لیگو و ویرگو (Virgo)، موج‌های به تازگی مشاهده‌‌شده نیز مانند موج‌هایی که در در فوریه در مورد کشف آن ها اعلام عمومی شد، از ترکیب دو سیاه‌چاله به وجود آمده‌اند. البته، سیاه‌چاله‌های مسبب این رویداد، کوچک‌تر هستند؛ به همین علت فرآیند ترکیب کشش بیشتری یافته و امواج آن تا یک ثانیه دیده می‌شدند (پنج برابر طولانی‌تر از رویداد اول). پژوهش‌گران که پس از نخستین مشاهده، تنها به امکان ادامه‌ی کار لیگو می‌اندیشیدند، اکنون به آغاز فصلی تازه در نجوم می‌اندیشند که در آن آشکارسازی‌ها هرروزه شده و داده‌های فراوانی پیرامون کیهان به دست دهند.
ده سال زمان لازم بود تا لیگو به حساسیت لازم رسیده و برای نخستین بار در تاریخ، امواج گرانشی را که اینشتین ۱۰۰ سال پیش از این و در نظریه‌ی نسبیت عام خود، پیش‌بینی کرده بود، آشکار سازد. رویداد اول در ۱۴ سپتامبر و توسط هردو آشکارساز لیگو در هانفورد، واشنگتن، و در لیوینگستون، لوییزیانا، مشاهده و به عنوان ترکیب دو سیاه‌چاله در فاصله‌ی 1/3 میلیارد سال نوری تفسیر شد.
در حال حاضر تیم‌های لیگو و ویرگو یک سیگنال دیگری را که در ۲۶ دسامبر، و در هر دو آشکارساز، مشاهده شده است، توضیح می‌دهند. این پژوهش‌گران پیش‌بینی می‌کنند که نوفه‌های تصادفی‌ای که چنین هم‌زمان مشاهده گردند، تنها هر یک میلیون سال یک بار ایجار می‌شوند.
بنا بر محاسبات این گروه، چنین امواجی تنها از ترکیب دو سیاه‌چاله با جرم‌هایی در حدود ۸ و ۱۴ برابر خورشید، و در فاصله‌ی 1/4 میلیارد سال نوری، می‌آیند. این جرم‌ها در بازه‌ی معمول بوده و جرم بیش‌تر سیاه‌چاله‌هایی که به دور ستاره‌های معمولی می‌چرخند، در همین حدود می‌باشد؛ اما سیاه‌چاله‌هایی که امواج گرانشی حاصل از ترکیب آن‌ها برای نخستین بار مشاهده شد، بسیار سنگین‌تر و در حدود ۲۹ و ۳۶ خورشید‌جرم بودند.
سارا کاودیل (Sarah Caudill)، یکی از اعضای تیم لیگو و از دانشگاه ویسکانسین، در میلواکی، می‌گوید: «برخلاف آشکارسازی پیشین، در مشاهده‌ی تازه بسیار با دقت عمل کرده و تنها پس از بررسی‌‌ها و غربال‌‌های فراوان اطلاع‌رسانی انجام شد. این یافته‌ها نتیجه‌ی همکاری گروه لیگو و گروه اروپایی ویرگو -وابسته به آشکارساز امواج گرانشی در نزدیکی پیزا در ایتالیاـ می‌باشد.
کاودیل به برخی تفاوت‌ها میان دو رویداد مشاهده شده اشاره دارد: در این مورد سیاه‌چاله‌ها کوچک‌تر بودند؛ و زمان‌بندی چرخش‌های نهایی متفاوت بودند. در نتیجه لیگو توانست بخش‌های بیشتری از مراحل پایانی -پیش از ترکیب‌ـ را ببیند.
اشتوارت شاپیرو(Stuart Shapiro)، اخترفیزیک‌دانی در دانشگاه ایلینویز، می‌گوید: این کشف بسیار مهم است. این گونه، از درستی مشاهده‌ی نخست اطمینان یافته و میدانیم که در آسمان، چنین روی‌دادهایی کاملا معمول هستند. ما یک پنجره به سوی کیهان گشوده‌ایم.
ژولیان کرولیک (Julian Krolik)، اخترفیزیک‌دانی از دانشگاه جان هاپکینز، در بالتیمور، می‌گوید: نخستین آشکارسازی بسیار هیجان‌انگیز بود؛ چرا که دانستیم آزمایشی این چنین دشوار را نیز می‌توان عملی نمود. اما مشاهدات بعدی (مانند این نمونه) نورافکن را از خود آزمایش به موضوع آزمایش و نشانه‌هایی از محتویات کیهان، می‌چرخاند.
شاپیرو می‌گوید: شاید مهم‌ترین جنبه‌ی یافته‌های تازه، سازگاری بالای اندازه‌گیری‌ها و پیشبینیهای نسبیت عام در مورد امواج گرانشی قوی باشد. تا پیش از این دو رویداد لیگو، پیشبینیهای «میدان قوی» نظریه، بررسی نشده بودند. در واقع نظریه برای دومین بار از این آزمون دشوار، سربلند بیرون آمده است.
کرولیک انتظار دارد که پژوهش‌گران بتوانند با افزایش میزان داده‌ها، انواع سامانه‌هایی را که می‌توانند امواج گرانشی گسیل دارند، شناسایی نمایند. او می‌گوید: مطمئنا در آینده‌ی نزدیک سیلی از ایده‌‌های تازه روان خواهند شد.
کاودیل می‌گوید: لیگو نامزد بعدی را در طول پیمایش خود برای نخستین رویداد که در ۱۹ ژانویه پایان یافت، جسته‌است؛ این جفت سیاه‌چاله، جرمی کم‌تر از ۱۰۰ برابر جرم خورشید دارند. اما در این مورد نیز هم‌چنان به تحلیل بیشتری نیاز است. این گروه در پی بررسی جفت‌های سنگین‌تری نیز می‌باشد.
کرولیک بسیار امیدوار است که ویرگو بتواند به زودی رویدادهای مشابه دیگری را نیز مشاهده کند. او می‌گوید با داده‌هایی که از سومین مشاهده به دست می‌آیند، می‌توان مکان دقیق منبع را با دقت بالایی معلوم نمود. این دو آشکارساز، برای مشاهده‌ی رویداد تازه نوار بزرگی در آسمان، به مساحت ۸۵۰ درجه، را روبش کرده‌اند.
منبع اصلی:
http://physics.aps.org/articles/v9/68
مرجع:
Physical Review Letters
منبع:
http://www.psi.ir/news2_fa.asp?id=2047
نویسنده خبر: سعیده هوشمندی
امتیاز: 0.00
وزارت آموزش و پرورش > سازمان پژوهش و برنامه‌ريزی آموزشی
شبکه ملی مدارس ایران رشد
ارسال ها: 1615
شما باید یک عنوان و متن وارد کنید!