گرفت خورشید چیست؟
گرفت خورشید هنگامی رخ می دهد که ماه از بین زمین و خورشید عبور کند. ماه، هرماهه از بین زمین و خورشید عبور می کند ولی هر ماه پدیده گرفت اتفاق نمی افتد. در واقع صفحه گردش ماه به دور زمین با صفحه گردش زمین به دور خورشید هم صفحه نیست و حدود 5.2 درجه اختلاف دارد. این اختلاف باعث می شود تا هنگامی که ماه بین زمین یا خورشید قرار می گیرد، یا بالاتر از زمین باشد و یا پایین تر از زمین باشد. سایه ماه در فضا تشکیل می شود ولی این سایه بر روی زمین نمی افتد. در واقع زمین و ماه و خورشید فقط هم راستا هستند. اما شرایطی نیز پیش می آید که زمین و ماه و خورشید علاوه بر اینکه هم راستا می شوند، هم خط نیز می شوند. در این شرایط گرفت خورشید اتفاق می افتد. نکته مهم این است که اندازه زاویه ای ماه و خورشید در آسمان تقریبا یکی است. اما میزان گرفت، بستگی به مکان ماه بر روی مدار زمین دارد. مدار ماه به دور زمین یک مدار بیضوی است و زمین در یک کانون این بیضی قرار دارد. همانطور که ماه به دور زمین می گردد، فاصله آن با زمین مرتب یا کم می شود و یا زیاد می شود. اگر ماه در بیشترین فاصله از زمین باشد، آنگاه اندازه زاویه ای ماه کمتر از خورشید می شود و ماه نمی تواند همه چهره خورشید را بپوشاند. در این مواقع، گرفت حلقوی اتفاق می افتد. اما اگر ماه در نزدیک ترین فاصله به زمین باشد، آنگاه اندازه زاویه ای آن بزرگتر از خورشید است و تمام خورشید را می پوشاند و خورشید، تا زمانی که از پشت ماه خارج شود، ممکن است که تا حتی حدود 7 دقیقه طول بکشد. البته در بخشهای دیگر مدار این زمان کمتر می شود. به این نوع گرفت، گرفت کلی خورشید گفته می شود. در اینجا چند زمان مختلف در سالهای مختلف نقل می شود. نگارنده در گرفتهای کلی خورشید، در اصفهان حدود 2 دقیقه سال 1378، در آنتالیا، ترکیه حدود 2.5 دقیقه سال 1385، در شهر تانگ چوان، چین حدود 3.5 دقیقه سال 1387 و در شهر تانگ لینگ، چین حدود 5.5 دقیقه، در گرفتهای کلی خورشید حضور داشته است. هدف از حضور در این گرفت های کلی خورشید، بررسی دلایل کاهش دما پس از کنتاکت سوم یا 8 دقیقه پس از خروج خورشید از پشت ماه بوده است.
اما این گرفت خورشید، در روز دوشنبه 30 امرداد 1396 و برابر با 21 آگوست 2017، به وقت ایران در ساعت 22.26 اتفاق می افتد. این گرفت در ایران قابل مشاهده نیست. سایه این گرفت نواری به عرض حدود 110 کیلومتر خواهد داشت. این سایه از اقیانوس آرام شروع می شود و شرق تا غرب آمریکا را می پیماید و تقریبا در اقیانوس اطلس پایان میابد.
غلامحسین رستگارنسب
مدیر گروه نجوم شبکه رشد
امتیاز: 0.00
وزارت آموزش و پرورش > سازمان پژوهش و برنامه‌ريزی آموزشی
شبکه ملی مدارس ایران رشد
ارسال ها: 1615
شما باید یک عنوان و متن وارد کنید!