مشتری بزرگترین و پر جرم ترین سیاره منظومه شمسی است. بر خلاف چهار سیاره خاکی منظومه شمسی، سیاره مشتری، زحل، اورانوس و نپتون، سطح خشکی و خاکی ندارند. به احتمال زیاد در مرکز مشتری هستهای جامد با دمایی در حدود30000 درجه کلوین وجود دارد. به جز این هسته جامد، بقیه سیاره از هیدرژون و هلیوم به صورت گاز و مایع تشکیل شده است. گرمای هسته مشتری، به تدریج از مرکز به سطح سیاره منتقل میشود و به صورت تابش فرو سرخ به فضا گسیل میشود. اندازه گیری این تابش فرو سرخ حاکی از آن است که انرژی که از مشتری به فضا گسیل میشود تقریباً 5/2 برابر انرژی است که این سیاره از خورشید دریافت میکند. منشا این انرژی اضافی هنوز کاملاً معلوم نیست. بخش عمده آن ممکن است ناشی از انقباض گرانشی سیاره در گذشته باشد که امروزه نیزبه کندی ادامه دارد. مقداری گرما نیز از سقوط عناصر سنگین تر از ئیدروژن به مرکز سیاره تولید میشود. سطح مشتری را با یک دوربین دو چشمی یا یک تلسکوپ کوچک میتوان دید. در تلسکوپ بر روی قرص سیاره، نوارهای موازی تاریک و روشنی دیده میشود. این نوارها، جریان های جوی شدیدی است که در جو سیاره صورت پایداری پیدا کردهاند. در جو مشتری حرکات گردابهای زیادی مشاهده شده است. لکه بزگ سرخ مشتری گردابه بسیار بزرگی است که قطرش از زمین بزرگتر است. اندازه این لکه ثابت نیست بلکه تغییر میکند. مشتری سریعتر از زمین به دور خورش میچرخد. شبانه روز مشتری فقط 9 ساعت طول میکشد. چون مشتری پوسته خشک و سختی ندارد، سرعت دوران وضعی آن در عرضهای جغرافیایی مختلف یکسان نیست.
استوای این سیاره سریعتر از قطبین آن به دور خود میچرخد، به طوری که شبانه روز در استوا 5 دقیقه کوتاهتر از شبانه روز در قطبین آن است. با تلسکوپهای کوچک، علاوه برعلائم سطح مشتری، چهار قمر بزرگ مشتری را میتوان دید. این چهار قمر، به قمرهای گالیلهای مشتری معروفند زیرا گالیله اولین کسی بود که آنها را مشاهده کرد. این چهار قمر به ترتیب فاصله از سیاره: یو، اروپا، گانیمید و کالیستو نامیده میشوند. یو کمی از ماه بزرگتر است و اروپا کمی کوچکتر، گانیمید و کالیستو از ماه خیلی بزرگترهستند. گانیمید بزرگترین قمر منظومه شمسی است. این قمر حتی از سیاره عطارد هم بزرگتر است. اگر چند شب متوالی با تلسکوپ یا دوربین دو چشمی قوی به مشتری نگاه کنید حرکت قمرهای آنرا خواهید دید. سفینه های فضایی وویجر 1و 2 عکسهایی با جزییات از این چهار قمر گرفتند. سطح گانیمید و کالیستو از یخ پوشیده و پر از دهانه است. اروپا هم سطحی پوشیده از یخ اما صاف دارد. یو، قرمز رنگ است و سطح آن از گوگرد پوشیده است. سفینه های وویجر 1و2 آثاری از آتشفشان فعال در سطح یو یافتند که منشا آن هنوز در پرده اسرار است. مشتری علاوه بر این چهار قمر، 12 قمر کوچک دیگر دارد که با تلسکوپهای کوچک قابل مشاهده نیستند.
(امروزه تعداد قمرهای سیاره مشتری به حدود بیش از 60 قمر ذکر می شود. دبیر گروه نجوم)
منبع: آشنایی با نجوم- تالیف: دفتر برنامه ریزی و تالیف کتابهای درسی- ناشر: اداره کل چاپ و توزیع کتابهای درسی
امتیاز: 0.00
وزارت آموزش و پرورش > سازمان پژوهش و برنامهريزی آموزشی
شبکه ملی مدارس ایران رشد
شما باید یک عنوان و متن وارد کنید!