روز بین المللی نجوم یکی از فرصتهای اصلی برای ترویج دانش نجوم و علاقه مند کردن مردم برای توجه به جهان بالای سر خود است. جهانی شگفت انگیز که همیشه انسان را مجذوب خود می کرده است و در طول تاریخ بارها با رشد و جهش هایی که تجربه کرده است، زندگی ما انسان ها را به سطحی دیگر از نظر معنی شناختی منتقل کرده است.
هفته و روز نجوم در ایران توانسته است به تجربیات ارزشمندی دست پیدا کند و در حالی که علاقمندان فراوانی را وارد حوزه دانش زیبای نجوم ساخته است و همزمان شرايط حضور ایرانیان در فعالیت های ترویجی علمی را به اطلاع جامعه جهانی رسانده است. در طی سالهای برگزاری هفته و روز جهانی نجوم، ایران 2 بار برنده جایزه ویژه ای از سوی سازمان برگزار کننده این مراسم شده است.
روز نجوم چیست و چه روزی است؟ و چگونه آن را برگزار کنیم؟
در روز نجوم منجمان آماتور و حرفه ای تلاش می کنند عموم مردم را با زیبائی های آسمان آشنا کنند، برخی از مردم تصور می کنند ` علم` چیز پیچده ای بوده و متعلق به دانشمندان است و از ارتباط آن با زندگی روزمره و زیبائی های آن در محیط اطرافشان اطلاعی ندارند. در روز نجوم می توان تا حدی فاصله میان محققان، دانشمندن و مردم را کم تر کرد.
در برخی از کشورها، یک یا چند روز درهای آزمایشگاهها و رصدخانه ها به روی مردم عادی باز است تا همه مردم بتوانند با فعالیت های علمی از نزدیک آشنا شوند، اما بیشتر رصدخانه ها برای دوربودن از آلودگی نوری و آلودگی هوا و کم کردن اثر جو ، در خارج از شهر و در ارتفاعات بالا قرار دارند و حتی اگر برخی روزها رصدخانه ها پذیرای مردم عادی باشند، مراجعه مردم به رصدخانه ها مشکل است.
حدود 30 سال پیش داگ برگر پیشنهاد داد به جای اینکه مردم را به خارج از شهرها و مناطق دوردست بکشانیم، بهتر است در روز مشخصی از سال، تلسکوپها را به داخل شهرها و به میان مردم بیاوریم. این گونه بود که روز نجوم متولد شد.
*امروز بیش از 50 کشور روز و هفته نجوم را برگزار می کنند.*
اتحادیه نجوم تلاش می کند در برگزاری روز نجوم در سراسر جهان هماهنگی ایجاد کند. این مرکز یکی از روزهای آخر هفته بین 15 آوریل تا 15 می که ماه در حالت تربیع اول است را به عنوان روز جهانی نجوم و هفته پیش از آن را به عنوان هفته نجوم اعلام می کند.
هنگامی که ماه در وضعیت هلالی تربیع است ، هنگام ظهر طلوع می کند و حدود 6 بعدازظهر به بیشترین ارتفاع (فاصله از افق) می رسد و نیمه شب غروب می کند، بنابر این از ظهر به بعد می¬توان با دوربینها و تلسکوپهای آماتوری، پستی بلندی های ماه را به مردم نشان داد.
در کشورهای دیگر روز نجوم روز شنبه یا یکشنبه روز آخر هفته که تعطیل است برگزار می شود. .طبق دستور العمل اتحادیه نجوم، هر کشوری با شرایط خاص خود روز نجوم در هفته نجوم را در کشور خود تعیین می کند. با توجه به تقویم ایران ، انجمن نجوم ایران روز جمعه قبل یا بعد از روزی را که اتحادیه نجوم انتخاب می کند ، به عنوان روز نجوم در ایران اعلام می کند تا مردم بیشتری به ویژه خانواده ها بتوانند از برنامه های این روز استفاده کنند.
چگونه روز نجوم برگزار کنیم؟
در برگزاری روز نجوم باید توجه داشته باشیم که روز نجوم متعلق به عموم مردم به ویژه خانواده ها است لذا باید از دادن اطلاعات پیچده و سنگین به مردم خودداری کنیم و برنامه هایی را در سطح درک عمومی ترتیب دهیم.
در ابتدا یک گروه یا کمیته برگزاری روز نجوم تعیین کنید و برای بهتر انجام شدن کار، فعالیت ها را تقسیم کنید، یک نفر مسئول تعیین مکان مناسب و دریافت و پیگیری مجوزها ، یک نفر مسئول پیگیری اجرای ایده ها و یک نفر مسئول جلب حامی و ... .
کارهایی که باید انجام شود :
1- مکان یابی برای یافتن محل مناسب برگزاری روز نجوم:
بهترین مکان جایی است که مردم در روز جمعه تردد زیادی دارند ، در ایران پارکها بهترین منطقه هستند؛ در شهرهای ساحلی و شهرهایی که رودخانه از بین شهر عبور می کند مانند شهر اصفهان ، ساحل دریا و رودخانه هم مکانهای مناسبی هستند.
در شهرهایی که جاذبه های گردشگری و مکانهای باستانی دارند مانند قلعه فلک الافلاک در خرم آباد ، این مناطق هم در روزهای تعطیل محل رفت و آمد مردم شهر و گردشگران هستند.
مراکزی مانند مرکز خرید، فرهنگسراها و میدانهای اصلی شهر ، به شرطی که فضایی برای نصب پوستر و برپایی غرفه داشته باشند هم مکانهای مناسبی هستند.
همچنین اگر شهر شما آسمان نما یا رصدخانه ای در داخل شهر دارد هم می توانید با اطلاع رسانی مناسب مردم را برای بازدید از این مراکز دعوت کنید.
خوب است با مسئولان مراکز از قبل هماهنگ کنید که برنامه ها در روز نجوم رایگان باشد.
2- دریافت مجوز وهماهنگی با ارگانهای مربوطه:
اگر می خواهید از محوطه پارک یا فرهنگسرا و ... استفاده کنید ، از یک ماه قبل با مسئولان آن محل موضوع را مطرح کنید و از محل اجرای برنامه ها مطمئن شوید. هرچه زودتر این کار را انجام دهید، زودتر می توانید کار اطلاع رسانی را انجام دهید.
با توجه به موقعیت مکان اجرای برنامه ها لازم است از مسئولان شهرداری، راهنمایی –رانندگی یا فرمانداری شهر مجوز دریافت کنید.
بهتر است از قبل با نیروی انتظامی محل هم هماهنگی های لازم انجام شود تا مشکلی پیش نیاید.
در صورتی که برای گرفتن مجوز به معرفی نامه احتیاج دارید ، با انجمن نجوم ایران (تلفن021_66401770) تماس بگیرید یا به نشانی اینترنتی info@asi.ir نامه الکترونیکی ارسال کنید.
3- یافتن حامی:
اجرای برخی برنامه ها ممکن است بار مالی زیادی داشته باشد. بهتر است برای دریافت کمکهای نقدی و غیر نقدی از ارگانهای دولتی یا شرکتهای خصوصی کمک بگیرید. برای تهیه پوستر، بنرهای تبلیغاتی، چاپ و تکثیر بروشور و محصولات فرهنگی، تهیه وسیله حمل و نقل ، امانت چادر و میز و صندلی برای اجرای غرفه ها و ... شرکتها و ارگانهای مختلفی می توانند با شما همکاری کنند.
حتی می توانید از شرکتهایی مانند تولید کنندگان صنایع غذایی ، محصولات بهداشتی و ... در ازای امکان تبلیغ محصولاتشان ، کمک نقدی و غیرنقدی دریافت کنید.
4- یافتن ایده ها و اجرای آنها:
برنامه ها می تواند شامل سخنرانیهای ساده ، نمایش اسلاید و غرفه های معرفی نجوم باشد. اگر در نظر دارید نمایش اسلاید و سخنرانی داشته باشید، باید هرچه سریعتر مکان مناسبی مانند سالن همایش یا سینما برای سمینار پیدا کنید.
ممکن است تهیه برخی غرفه ها مانند ساخت ماکت ، هزینه زیادی نداشته باشد ، اما ساخت آن زمان زیادی ببرد، برای همین خوب است از دانشجویان و دانش آموزان و خانواده های علاقه مند برای ساخت ماکت ها و تهیه پوسترها کمک بگیرید.
5- اطلاع رسانی:
از 10 روز تا یک هفته قبل از هفته و روز نجوم ، باید مردم را از زمان و محل برگزاری برنامه ها آگاه کنید. برای اینکار میتوانید از رسانه ها و نشریات محلی و صدا و سیمای شهرستان کمک بگیرید. نصب پلاکارد و پوستر در سطح شهر هم بسیار مفید است.
میتوانید از شرکتها و ارگانهایی که بخش تبلیغات و پارچه نویسی دارند کمک بگیرید یا بر روی پارچه ها و صفحات بزرگ تصاویر نجومی را نقاشی کنید و همراه با توضیحاتی درباره روز نجوم با هماهنگی شهرداری و شورای شهر، در محلهای پرتردد شهر نصب کنید.
فرودگاهها، پایانه های مسافربری داخل شهری و بین شهری و ایستگاههای قطار و مترو بهترین مکان برای نصب پوسترهای روز نجوم و پلاکاردهای اطلاع رسانی هستند.
برای هماهنگی نصب پوسترها در این مکانها ، با روابط عمومی این محل ها تماس بگیرید.
تاریخچه :
سان فرانسیسکو را باید در دوران معاصر یکی از پیشگامان تلاش برای ترویج نجوم دانست. در دهه 1950 و 1960 میلادی برنامه های رصدی و شبهای رصدی و میهمانی های آشنایی با آسمان فراوانی از سوی گروههای مختلف این منطقه با هدف آشنا کردن مردم با نجوم جدید برگزار می شد. برای مثال یکی از این گروهها روزی در ماه سپتامبر که به تربیع اول ماه نزدیکتر بود برنامه ای را در پارک عمومی شهر برگزار می کردند و اعضا گروه با برپا کردن تلسکوپهای خود در این پارک ماه، سیارات، خوشه های ستاره ای و کهکشان آندرومدا (امراه المسلسله) را به مردم نشان می دادند و هرگاه وضعیت هوا دچار تغییر میشد مردم از سالن اجتماعات آن اطراف استفاده می کردند.
این سالها مقارن بود با رویکردی که ستاره شناس سرشناس آماتور، جان دابسون (مبدع استقرار های دابسونی) به ترویج نجوم داشت وی با شعار` تلسکوپ خود را همه وقت / همه جا بر پا کنید`، گروهی از منجمان را سامان داد که رفته رفته به رصدگران کنارگذرها معروف شدند. در همان ایام اخترشناس آماتور سرشناس دیگری به نام داوگ برگر(Doug Berger)از زاویه دیگری به موضوع نگریست و این سوال را مطرح کرد که چگونه میتوان لذتی را که در دنیای نجوم وجود دارد به دیگر مردم منتقل کند؟ و چرا نباید همه گروهها یک برنامه مشترک در سال داشته باشند که به طور عمده مردم را به دیدن زیبایی های دنیای آسمان شب دعوت کنند تا آنها هم بتوانند از این موقعیت لذت ببرند؟ این ایده منجر به آن شد که در سال 1973، داوگ برگر به همراه انجمن نجوم کالیفرنیای شمالی اقدام به برگزاری اولین روز نجوم کنند. به سرعت این رویداد از مرزهای کالفرنیای شمالی گذشت و لیگ انجمن های نجومی آمریکا اقدام به برنامه ریزی و برگزاری آن در تمام آمریکای شمالی نمود. پس از آن بود که آوازه این برنامه از مرزهای آمریکا بیرون رفت و دیگر کشورها نیز علاقمند به برگزاری آن شدند و بدین ترتیب لیگ نجومی این بار اقدام به هماهنگی برگزاری این مراسم در ابعادی بین المللی کرد اکنون نهادهای نجومی ملی و بین المللی و آموزش علم و نجوم به حمایت از این برنامه می پردازند.
در ایران این برنامه برای نخستین بار در سال 1380 برگزار شد. در آن سال رصدخانه آموزشی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان (رصدخانه زعفرانیه) یک شب رصدی را به پاسداشت روز جهانی نجوم در شامگاه 16 اردیبهشت 1380 برگزار کرد . همان شب شبکه 4 سیما به همین مناسبت نخستین برنامه آسمان شب را به روی آنتن فرستاد.
سال 1381 گرامیداشت روز جهانی نجوم ابعاد گسترده تری یافت و چند گروه دیگر در تهران نیز اقدام به برگزاری برنامه های مشابه کردند. در مشهد برنامه هایی با همکاری مرحوم دکتر عدالتی در گروه فیزیک دانشگاه فردوسی و روستای رباط سنگ برگزار شد و در سعادت شهر شیراز و چند نقطه دیگر نیز برنامه های مشابهی برگزار شد. اما از سال 1382 این برنامه ها وسعت فراوانی یافت. در این سال برنامه هایی در دهها شهر ایران برگزار شد و در تهران نیز چندین مرکز برای این برنامه مورد توجه قرار گرفت. یکی از این برنامه ها از سوی دانش آموزان مدرسه فرزانگان تهران وماهنامه نجوم با حمایت انجمن نجوم ایران در خانه هنرمندان تهران برگزار شد، به دلیل ایده های نوآورانه ای که از سوی دانش آموزان فرزانگان برای ترویج نجوم به کار گرفته شده بود جایزه بهترین ایده های نو در برگزاری روز نجوم را از سوی لیگ جهانی نجوم به دست آورد.
این روند با گستردگی بیشتری در سالهای بعد ادامه یافت و در سال 1385 بیش از 100 گروه در سراسر ایران به این برنامه پیوستند و سبب شد تا جایزه ویژه برگزاری روز جهانی نجوم به نمایندگی از برگزار کنندگان به هماهنگ کننده این برنامه (شاخه آماتوری انجمن نجوم ایران) اهدا شود.
اینک گروههای بسیاری در سراسر ایران این روز را گرامی می دارند و در عین حال ایده های جدیدی را در این زمینه مطرح می کنند.اما چرا باید روز نجوم برگزار کرد و تعریف برگزاری روز نجوم چیست؟
اهداف برگزاری روز نجوم چیست؟
بسیاری از ما همه ساله در بهار گرد هم می آییم و روز نجوم را گرامی می داریم اما گاه آن قدر سرگرم برنامه ریزی این برنامه می شویم که فراموش میکنیم اصلا برای چه این روز را گرامی میداریم و به همین دلیل بد نیست اهداف اصلی برگزاری روز نجوم را پیش از برنامه ریزی برای آن مرور کنیم. بنابر تعریف راهنمای برگزاری جهانی، روز نجوم روزی در فصل بهار است که گروه های نجومی، آسمان نماها ، رصدخانه های آموزشی و همه علاقمندان نجوم در کنار هم قرار می گیرند تا به مردم نشان دهند دنیای نجوم تا چه حد هیجان انگیز، سرگرم کننده و زیبا است. برای ترویج تمام پیشرفتهای علمی، تدارک دیدن منابع و اطلاعات نجومی برای مردم و دعوت آنها برای بهره مندی از زیبایی های آسمان شب ، این روز گرامی داشته می شود.
نکته مهم در این بین آن است که باید در تمام اقداماتی که برای برگزاری این روز صورت می گیرد، به ذات آن که لذت بردن از آسمان و دعوت مردم برای لذت بردن از این زیبایی است، توجه كنيم. در سالهای مختلف برای برگزاری این مراسم یک تم اصلی نیز پیشنهاد می شود مثلا در سال 2004 که شاهد وقوع پدیده گذر زهره بودیم مراسم آن سال با تم گذر زهره برگزار شد و در سال 2009 نیز با تم سال جهانی نجوم برگزار شد.
روز نجوم چه روزی است؟
روز جهانی نجوم، از آنچا که میخواهد تا حد امکان مردم را بیش از هر زمانی با آسمان آشنا کند و به آنها فرصت دهد تا تجربیات جذابی از اولین مواجهه خود با دنیای ستاره ها را داشته باشند، یک روز مشخص را به این نام معرفی و ثبت نکرده است. به ویژه آنکه یکی از جذابترین اجرام نجومی که مردم عادی در اولین برخورد خود مایلند آن را از دریچه تلسکوپها ببینند ماه است و `هر شبی برای رصد ماه مناسب نیست.` به همین دلیل برای تعیین روز جهانی نجوم از قاعده ای که در ابتدا عنوان شد استفاده می شود.
چرا باید از روز جهانی نجوم حمایت کرد؟
برگزاری روز نجوم مانند بسیاری دیگر از کارهای غیرانتفاعی نيازمند صرف هزینه و استفاده از امکاناتی است که تهیه آنها برای گروه های آماتوری اگر غیر ممکن نباشد بسیار دشوار است. به همین دلیل برگزاری چنین مراسمی نیازمند حمایت بنگاه های اقتصادی و استفاده از حمایتهای مالی و معنوی بسیاری است و در عین حال نیازمند مشارکت گروه های فعال نجومی است. اما چرا باید از چنین برنام های حمایت کرد؟
صاحبان صنایع و شرکتهای مختلف میتوانند با حمایت از برگزار کنندگان این برنامه ها پشت سر اقدامی مردمی در راه آشنایی مردم با علم و توسعه علمی قرار گیرند و کمک کنند تا یک روز از زندگی مردم همراه با تفریح بزرگ و اندیشه سازی مانند نجوم پر شود. از سوی دیگر آنها میتوانند خود را در چنین برنامه هایی که معمولا با پوشش رسانه های محلی هم همراه است معرفی و تبلیع کنند. در عين حال گروههای نجومی نیز با پیوستن به چنین برنامهای ضمن کمک به آشنایی مردم با فعالیتهای خود و زیبایی های نجوم میتوانند از امکانات عمومی ، مانند اطلاع رسانیهای وسیع ، درباره عملکرد خود بهرهمند شوند.
اصول برنامه ریزی برای محتوای روز نجوم
شما میتوانید روشهای خردمندانه و نوآورانه ای را در خصوص برگزاری روز نجوم در پیش بگیرید، ممکن است برخی ایده های شما بعدها مورد استفاده گیرد.
`نکته مهم در این بین آن است که فراموش نکنید در روز نجوم مردم برای لذت بردن از آسمان و زیباییهای آن پیش شما می آیند.` بعدها به اندازه کافی فرصت خواهید داشت که اطلاعات تخصصی بیشتر را به علاقمندان بدهید، بنابراین سعی نکنید با برگزاری سخنرانی های تخصصی (مثلا شبیه سازی کرمچاله ها در شتاب دهنده های ذرات !!!!! یا کیهان شناسی نسبيتی !!!!) مردم را دچار سرگیجه کنید.
آنها قرار است در پایان مراسم از آنچه پشت سر گذاشته اند لذت ببرند و نه اینکه دچار کابوس شوند.
چند توصیه مشترک برای همه گروه های نجومی
1- اگر برنامه شما در منطقه ای عمومی برگزار می شود حتما از پیش با مقام های مسوول مرتبط مانند شهرداری، نیروی انتظامی و ... هماهنگ کنید تا در حین اجرای برنامه مشکلی برای شما پیش نیاید
2- حتما از قبل برنامه ریزی کاملی را انجام دهید بدانید مخاطبان شما که هستند و می خواهید چه کاری را برای آنها انجام دهید.
3- حتما با همکارانتان جلساتی را برگزار کنید و با آنها درباره برنامه عمومی خود صحبت کنید و مطمئن شوید همه می دانند قرار است چه کاری را انجام دهند.
4- حتما مسایل مالی خود را کنترل کنید و بدانید چه بودجه ای در اختیار دارید و سعی کنید آن را مدیریت کنید و گزارش مالی خود را برای تحلیل سالهای بعد حفظ کنید.
5- در آخرین ساعات برنامه که اوج استقبال از برنامه شما است معمولا انرژی افرادی که از مدتها پیش روی طرح کار می کرده اند تحلیل رفته است. تعدادی از اعضا گروهتان را در روز برگزاری آزاد بگذارید تا عصر و پایان برنامه که شما رمقی ندارید با نیروی تازه وارد کار شوند تا هیچ کس احساس خستگی نکند.
6- رفتار شما باید با مردم صادقانه و مهربان باشد. آنها به شما بدهکار نیستند شما برای علاقه ای که خود به آسمان دارید از آنها دعوت کرده اید تا دنیای زیبایی که شما آن را می شناسید کشف کنند و به همین دلیل مردم مسوول گرفتاری و خستگی شما نیستند. اگر حوصله ندارید این برنامه را برگزار نکنید رفتار شما می تواند در موفقیت برنامه تعیین کننده باشد.
7- هنگام رصد خورشید بسیار احتیاط کنید. هیچگاه از فیلترهای چشمی استفاده نکنید و حتما مواظب باشید که فیلتر شیئی از مقابل دهانه کنار نرود یک لحظه غفلت شما می تواند منجر به فاجعه شود. برای مردم از خطر رویت بدون فیلتر صحبت کنید.
8- سعی کنید تحت هیچ شرایطی با افراد درگیر نشوید اگرچه عمده مردم علاقمندان واقعی هستند اما در هر محل عمومی ممکن است افرادی دنبال دردسر باشند. اگر با چنین مواردی برخورد کردید از نیروهای انتظامی بخواهید برخورد کنند و شما به هیچ وجه درگیر نشوید
9- در این روز می توانید از میهمانان ویژه در برنامه خود استفاده کنید. به دلیل تعطیلی آخر هفته برخی از ستاره شناسان حرفه ای وقت آزاد دارند که به شما ملحق شوند از آنها دعوت کنید و تنها زمانی که از حضور آنها مطمئن شدید آن را اعلام کنید.
10- بخش ویژه ای را به کودکان اختصاص دهید اگر بتوانید کودکان را علاقمند کنید برد بزرگی را به دست آورده اید چون ممکن است خاطره خوب همین یک مراسم باعث شود دختر یا پسر کوچک امروز به دانشمندی مهم و بزرگ در آینده تبدیل شود و یا خاطره بد این شب کسی را که می توانست ستاره شناسی برجسته شود را به راه دیگری ببرد.
11- می توانید غیر از برگزاری نمایشگاه، نمایش اسلاید و عکس نجومی غرفه هایی با موضوعات مختلف مانند موارد زیر برقرار کنید: کودکان، ماهواره ها، بدفهمی های علمی، آلودگی نوری، سیارات، ابزارهای رصدی،شناخت ستاره ها و گنبد آسمان و صور فلکی، نقاشی کودکان، فضا و سفرهای فضایی، تاریخ نجوم، ایرانیان موفق در نجوم، خورشید، ماه، نجوم رادیویی آماتوری، عکاسی نجومی، معرفی سایتها و منابع نجومی، پرسش و پاسخ نجومی، ساعتهای آفتابی، تاریخ جهان(Time Line)و ...
12- روز نجوم بر مبنای سخنرانیهای تخصصی برگزار نمی شود. به یاد داشته باشید که نباید مردم را ارائه مسایل پیچیده که شاید خود شما هم تخصصی در آن نداشته باشید سردرگرم کنید. مسایل تخصصی را بر عهده متخصصان بگذارید شما زیباییها را نشان دهید.
13- فراموش نکنید که لغت نمی دانم به هیچ وجه شرم آور نیست اگر پاسخ سوالی را نمی دانید ، صادقانه بگویید نمی دانم ولی سعی کنید جواب آن را طی روزهای آینده پیدا کنید و اگر شخص مایل بود به او ایمیل یا تلفن بزنید و پاسخ او را برایش بفرستید.
14- این برنامه برای شما و گروهتان فرصت مناسبی برای تبلیغ یا حتی تامین بخشی از مخارجتان است. می توانید فروشگاه کوچکی راه بیاندازید و یادگاریهای کوچکی مانند کارت پستال، لیوان، تی¬شرت های نجومی، تقویم ، عکس، کتاب یا CDهای نجومی را با قیمت مناسب عرضه کنید. ضمن اینکه بروشوری از فعالیتها و کارهای خود را عرضه کنید. در کشورهای دیگر رسم اعانه دادن رایج است ولی در کشور ما هنوز این رسم رایج نشده است اما می توانید آن را امتحان کنید. در آخرین غرفه مورد بازدید بازدیدکنندگان صندوقی برای جمع آوری کمک به گروه بگذارید و در مقابل کمک های کوچک می توانید برشور، عکس یا یادگاری دیگری تقدیم کنید. اما فراموش نکنید که هدف به هیچ وجه کسب درآمد نیست و اخلاقا موظفید این درآمد را صرف هزینه های همین برنامه ها کنید.
منبع: شاخه آماتوری انجمن نجوم ایران
تاریخ انتشار: 19/1/1393
برگرفته از: سایت انجمن نجوم ایران
توضیح عکس: روز نجوم در یکی از پارکهای جنوب شهر تهران و غلامحسین رستگارنسب، دبیر بخش نجوم شبکه رشد در حال نشان دادن اجرام سماوی به مردم در پارک
امتیاز: 0.00
وزارت آموزش و پرورش > سازمان پژوهش و برنامه‌ريزی آموزشی
شبکه ملی مدارس ایران رشد
ارسال ها: 1615
شما باید یک عنوان و متن وارد کنید!