یکی از جشن هایی که تیره های هند و ایرانی –اروپایی گرامی می داشتند ، جشن آتش بود.در ایران از جمله جشن های آتش که به جا مانده ، جشن سوری در پایان سال یا همین چهارشنبه سوری کنونی است.این جشن پس از ورود اسلام به ایران نیز فراموش نشد،چنان که در کتاب "تاریخ بخارا" که متعلق به قرن چهارم هجری است ،نویسنده ذکری نیز از برگزاری جشن سوری توسط "منصور نوح سامانی" می کند. طبق این کتاب این جشن در یکی از روز های پایان سال برگزار می شده است نه مشخصاً در روز چهارشنبه. احتمالاً چون در عقاید عامه ی عرب ها چهارشنبه و شب آن منحوس بوده ،این عقیده کم کم در میان ایرانیان نیز راه پیدا کرده وباعث شده که ایرانیان این مراسم را در شب چهارشنبه ی پایانی هر سال برگزار کنند.در این جا این پرسش پیش می آید که جشن سوری ایرانیان چگونه می توانست زداینده ی نحسی باشد.آتش در دید ایرانیان پدیده و روشنی ، پاکی ، زندگی ، تندرستی و یاد آور خداوند است.افروختن آتش ، راه یافتن روشنی شناخت در دل و روح است که نشانه ی اهریمنی و نحسی را از میان بر می دارد ، از این رو ایرانیان جشن سوری پایان سال را به واپسین چهارشنبه سال جا به جا کردند تا با پدید آمدن سال نو ، خوش و خرم و شادکام گردند.
آتش بازی در شب ها ی عید بدون شک یک مفهوم رمزی دارد که ظاهراً جنگ بین نور و ظلمت ، جنگ بین زمستان تاریک و غمناک با بهار گرم و روشن و طربناک را مجسم می کند و در واقع بازگشت به لحظه هایی را برای انسان تداعی می کند که دنیای ظلمت در هجوم دنیای روشنایی است و نوروز که با موکب بهار می رسد آغاز یک دوره تازه در آفرینش الهی است.
واژه" سوری " فارسی در پهلوی به صورت " سوریک"است ومرکب از " سور" به معنای سرخ و "ایک" پسوند صفت ، و روی هم به معنای سرخ رنگ می باشد.
انگیزه جشن و آتش افروزی در ابتدا برای جشن " فروردگان" بوده است . ایرانیان قدیم معتقد بوده اند " فرور "ها ( ارواح مردگان) به مدت ده شبانه روز در پایان سال از جایگاه اصلی شان در آسمان به شهر و خانه ی خود باز می گردند . مردم هم برای آن که ارواح بتوانند خانه های خود را پیدا کنند و در روشنی به آن ها باز گردند ، بر روی بام های خانه ها آتش می افروختند تا راهنمای آن ها باشد.
یکی از آیین های شب چهارشنبه سوری ، فراهم کردن " آجیل مشکل گشا " است. ایرانیان باستان معتقد بوده اند هر کس که مشکلی دارد ، اگر در مناسبتی آجیل هفت مغز به عنوان نذر و پیشکش به مردگان ، در میان مردم پخش کند ، مشکلش حل می شود. بی گمان در شکل نخستین ، این آجیل پیشکشی بوده است برای فرور ها تا مایه ی خوشنودی شان شود.
از دیگر آیین های این شب ، " کجاوه اندازی " در آذربایجان و " شال اندازی " در دیگر شهرستان هاست و سمبلی از دادن فدیه به فرور هاست . چنین است که در این شب در آذربایجان ، جعبه های کوچکی با کاغذ های رنگین به شکل کجاوه می سازند و ریسمانی به آن می بندند و جوانان بر بام خانه ها می روند و این کجاوه ی کاغذین را از کنار پنجره ها یا سوراخ های بام می آویزند تا کسانی که در خانه اند در آن شیرینی و خشکبار بریزند. در رسم شال اندازی ، جوانان به ویژه جوانی که نامزد دارد از روی بام خانه ی دختری که نامزدش است ، شال خود را فرو می اندازد و صاحب خانه در آن شیرینی و گاه پیراهن می گذارد و گره می زند و به روی بام می فرستد. کسانی که شال یا کجاوه می اندازند نباید دیده و شناخته شوند. آیین " قاشق زنی " نیز که امروزه در شهر های ایران رایج است ، در واقع شکل دیگری از کجاوه اندازی است.چرا که دراین رسم قاشق زن ها که هم چون کجاوه اندازان ،تمثیلی از فرور ها و ارواح هستند ، خود را در پارچه ای پنهان می کنند تا شناخته نشوند و کسانی که در خانه هستند در بادیه ی آن ها آجیل و نقل و چیز های دیگر می ریزند.
منابع:
1- تاریخ نوروز و گاهشماری ایران، عبدالعظیم رضایی ، انتشارات در.
2- نقش بر آب ، عبدالحسین زرین کوب ، انتشارات سخن.
امتیاز: 0.60
وزارت آموزش و پرورش > سازمان پژوهش و برنامه‌ريزی آموزشی
شبکه ملی مدارس ایران رشد
ارسال ها: 31
شما باید یک عنوان و متن وارد کنید!