رایانه به شرکتهای داروسازی برای دستیابی به ساختار مولکولهای شیمیایی کمک میکند.
نرم افزار تهیه شده بوسیله یک گروه از محققان در یونیورسیتی کالج دانشگاه لندن در یک مسابقه بر سر کشف بهترین فرمول داروهای جدید برای عرضه به بازار ، با موفقیت از میدان بیرون آمده است.
کامپیوترهای پرقدرت و برنامههای کامپیوتری حسابشده در سالهای اخیر نشان دادهاند زمانی که کار به حل برخی مسائل میرسد که در آن به توان بالای محاسباتی و بررسی وضعیتهای متفاوت با سرعت زیاد نیاز است، میتوانند با دستیابی به پاسخهای مورد نظر در زمانی کوتاه ، نه تنها تا حد بسیار زیادی از هزینههای موسسات تولید کننده دارو بکاهند که در عین حال با ارائه راهنمائیهای مناسب ، شانس این شرکتها را برای به ثبت رساندن انواع موثرتر داروهای جدید افزایش دهند.
نرم افزاری که در مسابقه اخیر برنده شده به وسیله یک خانم شیمیدان به نام سالی پرایس و همکارانش در یونیورسیتی کالج دانشگاه لندن تکمیل شده است. مسالهای که برای شرکتهای دارو سازی حائز اهمیت است تعین شکل دقیق ساختار بلوری مولکولهای مربوط به داروهای تازه کشف شده است. داروهای مفید اغلب دارای چند شکل بلوری مختلف هستند. این اشکال متنوع را پلی مورف polymorphمینامند و هرچند که این اشکال متنوع از نظر شیمیایی کاملا مشابه هم هستند اما اندکی تفاوت در نحوه قرار گرفتن اتمها در ساختار بلوری میتواند خواص کاملا متفاوتی بوجود آورد.
به عنوان مثال نوعی تغییر در ساختار بلوری یک داروی واحد میتواند منجر به آن شود که این دارو در جریان خون دیرتر حل شود. معنای این امر آن است که شرکتهای سازنده دارو تنها زمانی میتوانند اقدام به ثبت یک داروی جدید کنند که به پلی مورف مناسب آن دست یافته باشند در غیر این صورت بازار را از دست خواهند داد. یک نمونه اخیر در این زمینه در سال ۱۹۹۸برای شرکت داروسازی "آبوت لابراتوریز" سازنده داروی ضد ایدز ریتوناویر ritonavirاتفاق افتاد و بروز یک اشکال ناخواسته در پلی مورف این دارو شرکت ابوت را مجبور کرد تا دارو را از بازار خارج کند.
اما کشف اشکال در ساختار بلوری این دارو برای شرکت ابوت آسان نبود و بالاخره نیز شرکت مجبور شد پس از صرف مخارج زیاد، داروی تازهای را به ثبت برساند که با دشواری بیشتری در جریان خون حل میشود و قبل از مصرف نیز باید دائما در یخچال نگاهداری شود. همه این اقدامات تازه صدها میلیون دلار برای شرکت ابوت هزینه ببار آورده است. محققان برای مقابله با این قبیل مشکلات میکوشند با استفاده از روشهایی مانند کریستال نگاری (کریستالوگرافی) پلی مورفهای هر مولکول را پیش از ثبت آن مشخص سازند. اما این روش بسیار پر هزینه و زمان بر است و و در عین حال پاسخ آن صد در صد نیست و احتمال خطای بالایی دارد.
نرم افزاری که خانم پرایس و همکارانش تکمیل کردهاند این فرآیند ارزیابی پلی مورفها را با سرعت و دقت و هزینه پائین به انجام میرساند. در تازهترین مورد بررسی این نرم افزار شیمی دانی به نام کالین پولهام از دانشگاه ادینبورو از پرایس و همکارانش خواست تا با کمک نرمافزار خود بهترین پلی مورف ساختار دارویی به نام پیراسیتام را که برای مداوای آلزایمر به کار میرود تعیین کنند. خود پولهام بتازگی در آزمایشگاه خود شکل تازهای برای این دارو پیدا کرده است و غرضش از چالش اخیر آن بوده که ببیند آیا نرمافزار جدید میتواند به همان کشف او دست یابد یا نه.
گروه دانشگاه لندن همه اطلاعات لازم را در اختیار نرمافزار قرار دادند و با استفاده از توان ۳۰کامپیوتر که به صورت شبکهای به هم متصل شده بودند به بررسی مولکول مورد نظر پرداختند. نرم افزار موفق شد ۵۰هزار ساختار ممکن این مولکول شیمیایی را مشخص سازد. برای تعیین هر ساختار بین یک تا دو ساعت صرف شد. پس از چند ماه پرایس فهرستی شامل پلی مورفهای قابل قبول این مولکول در اختیار پولهام قرار داد که در صدر آن ترکیب کشف شده به وسیله شیمی دان اسکاتلندی جای داشت. به گفته محققان یونیورسیتی کالج، موفقیت نرم افزار در کشف این ساختار نشان میدهد که این نرم افزار از توانایی لازم برای کمک به شرکتهای دارویی برخوردار است. پرایس اعلام کرد که شرکتهای دارویی از هماکنون علاقه خود را به استفاده از این نرمافزار ابراز کردهاند.
منبع: خبرگزراری جمهوری اسلامی
امتیاز: 0.80
وزارت آموزش و پرورش > سازمان پژوهش و برنامهريزی آموزشی
شبکه ملی مدارس ایران رشد
شما باید یک عنوان و متن وارد کنید!